Dankzij de Spreidingswet gaan meer gemeenten een bijdrage leveren aan de asielopvang dan daarvoor. Dit concludeert de VNG op basis van de plannen die op 1 november zijn aangeleverd bij de minister van Asiel en Migratie.
De Spreidingswet heeft de meeste gemeenten aangezet tot actie. Gemeenten zijn in regionaal of provinciaal verband bij elkaar gekomen en hebben gezocht naar locaties die voor langere tijd beschikbaar zijn voor asielopvang. Dit laat zien dat de Spreidingswet, die een evenredige verdeling regelt, zaken in beweging zet.
De afgelopen maanden hebben gemeenten aan de Provinciale Regietafels overlegd over hun gezamenlijke bijdrage. De opgaven die daar worden besproken zijn breder dan alleen asielopvang: gemeenten staan ook aan de lat voor het opvangen van ruim 90.000 Oekraïners en voor de huisvesting van statushouders. Gemeenten kunnen onderling afspraken maken over de verdeling van doelgroepen. Een gemeente die geen asielplekken aandraagt, kan dat bijvoorbeeld compenseren met een grote Oekraïne-opvang.
Uit de verslagen blijkt wel dat het benodigde aantal plekken nog niet is gehaald. De VNG is hier niet door verrast. Gemeenten zien zich niet alleen geconfronteerd met een stapeling van opgaven, maar ook met toenemende druk op de financiering. Het is daardoor steeds ingewikkelder om businesscases rond te krijgen. Daarnaast maken fysieke knelpunten zoals netcongestie en stikstofregels het moeilijk om geschikte locaties te vinden. Er is concurrentie met andere maatschappelijke prioriteiten, zoals woningbouw. Dit verklaart deels dat het niet is gelukt alle 96.000 opvangplekken aan te dragen.
Vooral de continu geuite voornemens van dit kabinet om de Spreidingswet op termijn weer in te trekken, plaatst gemeenten in een lastige positie. Terwijl het kabinet verwarring zaaide over de noodzaak van spreiding van asielopvang, werden lokale bestuurders geacht de wet uit te voeren en hun inwoners te overtuigen van de noodzaak van opvang. Ondanks deze tegenwind deden gemeenten wat nodig is om de opvangcrisis op te lossen.
Op grond van de Spreidingswet moeten uiteindelijk alle 96.000 plekken over gemeenten verdeeld worden. De minister van Asiel en Migratie is hiervoor verantwoordelijk. Zij neemt uiterlijk 31 december een verdeelbesluit. We dringen er bij de minister op aan dat zij op transparante wijze tot een verdeling komt die uitvoerbaar en uitlegbaar is en die past bij de draagkracht van dorpen, wijken en steden.