Veel jongeren tussen de 16-19 jaar hebben zich weleens laten beïnvloeden door een influencer bij een financiële beslissing. Door deze beïnvloeding heeft 39% van de jongeren die influencers volgt weleens geld verdiend, 46% geld bespaard en 29% geld verloren. Jongeren die (een deel van) hun geld zelf verdienen met bijvoorbeeld een bijbaan zijn naar eigen zeggen minder financieel beïnvloedbaar door influencers, dan jongeren die hun geld krijgen van ouders of via een studiefinanciering. Dit blijkt uit het onderzoek ‘Hoe ben jij je Geld de Baas?’ in opdracht van Wijzer in geldzaken, uitgevoerd onder 1.005 16-19 jarigen, in het kader van de Week van het geld 2024 die maandag 11 maart van start is gegaan.
Bijna alle jongeren in dit onderzoek hebben wel eens posts of video’s van influencers over geldzaken gezien (98%). Er wordt met name gekeken naar informatie over hoe veel geld verdiend kan worden en hoe ze geld kunnen besparen. De meerderheid van de onderzochte jongeren heeft zijn twijfels bij informatie van influencers. Zo gelooft de meerderheid van de jongeren niet dat influencers alleen maar producten promoten waar ze achter staan, dat ze de waarheid vertellen en/of eerlijk zijn over producten. Maar ze vinden het wel leuk om hen te volgen.
Eva van Reijmersdal, Universitair Hoofddocent aan de Amsterdam School of Communication Science ASCoR van de Universiteit van Amsterdam herkent de resultaten van het onderzoek en waarschuwt voor de effecten: “Er rijst steeds meer bezorgdheid over de adviezen van finfluencers (influencers die posten over geldzaken) omdat deze adviezen lang niet altijd onderbouwd, onafhankelijk en transparant zijn. Jongeren geloven weliswaar naar eigen zeggen lang niet alles wat zij promoten. Toch weten we dat er wel onbewuste beïnvloeding op de loer ligt. Jongvolwassenen bevinden zich in een transitieperiode en blijken erg ontvankelijk te zijn voor de adviezen van dit soort influencers. En dat blijkt ook uit dit onderzoek: tweederde van de jongeren die soms tot vaak finfluencers volgen heeft zich laten beïnvloeden bij een financiële beslissing. Naast ouders en school hebben finfluencers dus een belangrijke rol in de financiële vorming van jongeren. Het is daarom erg belangrijk om jongeren voldoende weerbaar te maken tegen deze beïnvloedingen. “
Jongeren van 16 tot en met 19 jaar worden met name verleid tot aankopen doordat vrienden het hebben, reclame of omdat een influencer het heeft. Praktisch geschoolde jongeren zijn naar eigen zeggen iets beter in het weerstaan van verleidingen door influencers. Van de jongeren op het hbo of wo wil 28% (heel) vaak iets hebben door een influencer, voor jongeren op het mbo is dit 21% en voor middelbare scholieren 19%. Jongeren tussen de 16 en 19 jaar komen regelmatig in aanraking met online verleidingen. Zo ziet 42% vaak online reclame over gokken en doet ruim een derde (37%) in-game aankopen. Ook geven jongeren aan dat zowel phishing mails als reclame van influencers steeds lastiger te herkennen zijn (31% en 28%).
30% van de jongeren in dit onderzoek heeft in het afgelopen jaar weleens problemen met geldzaken ervaren. Naar eigen zeggen gaat het dan om meer geld uitgeven dan er binnenkomt (13%), schulden bij familie of vrienden (10%) of spullen die gekocht zijn op afbetaling (10%). Er is veel variatie in de mate waarin jongeren goed om kunnen gaan met financiële verleidingen. 4 op de 10 jongeren heeft zichzelf trucjes aangeleerd om zichzelf te weerhouden van een aankoop. 3 op de 10 jongeren vindt het lastig om zichzelf tegen te houden om iets moois direct te kopen.
Van 11 tot en met 15 maart zetten duizenden scholen in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en mbo zich in om kinderen en jongeren te leren omgaan met geld. Het thema dit jaar is ‘Hoe ben jij je GELD de BAAS?’. De Week van het geld is een initiatief van het platform Wijzer in geldzaken. Onder het motto ‘jong geleerd is oud gedaan’ wil het platform kinderen en jongeren voorbereiden op hun financiële redzaamheid in de toekomst en de financiële verantwoordelijkheid die zij krijgen als zij 18 jaar worden. De Week van het geld is een belangrijke aanjager voor het structureel stimuleren van financiële vaardigheden van kinderen en jongeren, zowel op school als thuis.